FREDERIC SMETANA (1824-1884)

Sinh ngày 2 tháng 3 năm 1824 ở thành phố Litomisl, cộng hòa Séc. Cha là một người thợ nấu rượu bia, ông chơi được đàn Violon và thường tập họp các nghệ nhân chơi nhạc dân gian biễu diễn trong nhà mình. Cha của Smetana còn là người có tư tưởng cách mạng yêu nước.

4 tuổi Smetana học đàn Violon, 5 tuổi đã chơi bè một Violon trong một tứ tấu dây của Haydn. 5 tuổi tiếp tục học đàn Piano, 6 tuổi biểu diễn trước công chúng và 12 tuổi thì Smetana đã sáng tác được một loạt tác phẩm cho Piano, Violon và dàn nhạc.

1843 - 1847 Smetana vào học trung cấp âm nhạc ở Praha, một thời gian sau ông đã trở thành một nghệ sĩ Piano nổi tiếng của thế giới.

Tháng 8 năm 1848 với sự giúp đỡ về vật chất của Liszt, Smetana mở một trường âm nhạc ở Praha, trong 8 năm nơi này đã trở thành một trung tâm âm nhạc của Praha.

Là một người yêu nước, nên Smetana thường bị chính quyền là Áo đang đô hộ lúc bây giờ theo dõi, Smetana phải sang lánh nạn ở Thụy Điển vào năm 1856. Ở đây ông tiếp tục hoạt động trên lĩnh vực chỉ huy và biễu diễn.

Năm 1861 ông trở về Praha và đứng đầu cuộc đấu tranh những người tiến bộ khôi phục lại đời sống văn hóa của nước nhà, ông đã bỏ tiền riêng để xây dựng một nhà hát dân tộc Bohemia. Ồng là người chỉ huy của nhà hát, ngoài ra ông còn được xem như là một linh hồn của các tổ chức hoạt động văn hóa nghệ thuật với tư cách là một nhà chỉ huy, biễu diễn, tổ chức hoạt động... song song đó, ông còn viết các bài báo đề cao tính dân tộc, chống những tư tưởng sùng ngoại.

Năm 1884 ông bị bệnh điếc, nhưng với sức mạnh của ý chí ông vẫn tiếp tục vươn lên để sáng tác, và cũng giống như Beethoven, những tác phẩm được ông sáng tác trong thời gian này là những tác phẩm nổi tiếng nhất.

Năm 1884, ông rơi vào tình trạng suy sụp hoàn toàn, phải đưa vào bệnh viện tâm thần và qua đời ở đó sau hai tháng mừng sinh nhật tuổi 60 của ông. Thi hài của ông được chôn vào đền của các vĩ nhân ở Praha.

Smetana đã để lại một di sản âm nhạc lớn gồm các tác phẩm viết cho các thể loại: Opera, giao hưởng, thính phòng... trong đó đáng chú ý là các vở Opera và liên khúc giao hưởng thơ “Tổ quốc tôi”.

Âm nhạc của Smetana được cổ vũ bởi tư tưởng đấu tranh vì tự do và độc lập cho đât nước của mình đang bị xâm chiếm. Vì vậy trong âm nhạc của ông chứa đựng nhiều sức mạnh nội tại và chủ nghĩa lạc quan.

LIÊN KHÚC GIAO HƯỞNG THƠ “TỔ QUỐC TÔI”

Gồm 6 giao hưởng thơ, điều đáng nói là 4 bản cuối cùng được viết trong thời kỳ ông bị bệnh điếc hoàn toàn.

“Tổ quốc tôi” là giao hưởng có chương trình với quy mô đồ sộ, thuộc thể loại ngợi ca (Hyme). Có nội dung ca ngợi Tổ quốc, về những di tích và sự vĩ đại của nó, ca ngợi lịch sử anh hùng của dân tộc.

Tác phẩm được viết trong thời gian 5 năm từ 1874 - 1879.

Giao hưởng thơ thứ I “Thành phố Visegrad” (1874): là phần mở đầu anh hùng ca sử thi vĩ đại. Nó là bức tranh thần thoại của quá khứ, ca ngợi hình ảnh của kinh thành Vise và những khoảng rộng vô tận của đất đai CH Séc.

Giao hưởng thơ thứ II “Dòng sông Voltava” (1874): Đây là giao hưởng thơ nổi tiếng nhất trong liên khúc “Tổ Quốc tôi”. Diễn tả sự vĩ đại và vẻ đẹp của dòng sông Voltava nói riêng và thiên nhiên Séc nói chung. Qua âm nhạc, Smetana đã dựng lại dòng sông của Tổ quốc như một nhân chứng của lịch sử.

Giao hưởng thơ thứ III “Sarka”(1875): Là giao hưởng thơ mang tính bi kịch nhất trong liên khúc. Âm nhạc phát triển nhanh và căng thẳng, nội dung được viết theo câu chuyện thần thoại “Chiến tranh các cô gái do Sarka lãnh đạo”. Sarka được đề cao như một cô gái xinh đẹp rực rỡ, anh dũng, có tính kiềm chế bản thân cao, khỏe mạnh và nóng tính.

Giao hưởng thơ thứ IV “Những cánh đồng và khu rừng Séc” (1875): Là bức tranh về thiên nhiên và cuộc sống của nhân dân Séc. Ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên và nói lên ước mơ được nhìn thấy Tổ quốc tự do.

Giao hưởng thơ thứ V “Pháo đài Tabor”(1879): Tác phẩm này thuộc đề tài lịch sử, dựng lại thời kỳ quá khứ - một thời kỳ anh hùng của đất nước Séc. Đó là thời kỳ chống lại bọn phong kiến Séc và xâm lược Đức thế kỷ XV - XVI.

Giao hưởng thơ thứ VI “Núi Blanic”(1879): Viết theo chuyện thần thoại ca ngợi những người lính đã ngã xuống để bảo vệ Tổ quốc.

Liên khúc giao hưởng thơ “Tổ quốc tôi” của Smetana là một sự mẫu mực về sự phát triển âm nhạc giao hưởng trên dân ca và dân vũ của Séc. Nó không những là niềm tự hào về nền văn hóa dân tộc Séc mà nó còn là một viên đá quý của nền âm nhạc thế giới.

Là một người vững tin vào chế độ dân chủ và có tinh thần yêu nước mãnh liệt, Smetana đã thiết lập vững chắc trong sáng tác của mình tính chất dân chủ và hiện thực dân tộc của nền âm nhạc đất nước mình. Là một trong những nhạc sĩ vĩ đại của thế kỷ XIX, Smetana đã phản ánh một cách chân thật và rõ ràng về cuộc sống, khát vọng tự do của dân tộc Séc cũng như vẻ đẹp thiên nhiên của Tổ quốc ông, bằng một tinh thần lạc quan, yêu đời và một niềm tin vào sức mạnh của con người.