GEORGES BIZET (1838-1875)

Bizet sinh ngày 25 tháng 10 năm 1838 tại Pari, trong một gia đình nhạc sĩ. Cha là người dạy hát và là một nhạc sĩ có tư tưởng tự do, mẹ là người gốc TâyBan Nha, biết chơi đàn Piano, ông nội là một người sưu tầm dân ca.

Bizet học âm nhạc với mẹ từ nhỏ, 4 tuổi đã đọc được nốt một cách dễ dàng, 6 tuổi học lý thuyết với cha. Tuy vậy ở tuổi thiếu niên thì Bizet say mê văn học hơn âm nhạc. 9 tuổi Bizet vào học tại Nhạc viện Pari nhưng không được vì còn nhỏ tuổi, 10 tuổi mới vào học Nhạc viện với thời gian học là 9 năm. Bizet học sáng tác với thầy Halévy. 15 tuổi Bizet đã nhận được rất nhiều giải thưởng của Nhạc viện. 17 tuổi cùng với việc học tại Nhạc viện, Bizet làm việc cho nhà hát, với tư cách là một nhạc sĩ đệm đàn và biễu diễn Piano. 19 tuổi Bizet tốt nghiệp Nhạc viện và cũng là lúc Bizet nhận được giải thưởng Rome nên được sang Ý đểhọc tập và nghiên cứu âm nhạc.

Trong thời gian ở Ý từ 1857 - 1860 là thời gian Bizet tìm tòi sáng tạo và hình thành phong cách sáng tạo của mình, đi xem rất nhiều Opera, các chương trình hòa nhạc, nghiên cứu các tác phẩm của các bậc thầy.

Năm 1860 Bizet quay trở về Pari, trong thời gian này để kiếm sống Bizet phải làm việc một ngày từ 14- 16 tiếng với công việc giảng dạy và phối khí...

Năm 1861 Bizet gặp Liszt ở gia đình thầy Halévi và Liszt đã hết sức khâm phục trước tài nghệ biễu diễn Piano và tài đọc tổng phổ của Bizet, mặc dù vậy Bizet không bao giờ biễu diễn trước công chúng.

Năm 1869, Bizet cưới con gái thầy Halévi. Cuộc hôn nhân chủa họ thật hạnh phúc và đây cũng là mối tình duy nhất của nhạc sĩ.

Năm 1875, sau lần biễu diễn vở Opera “Carmen” không thành công thì Bizet về một vùng quê để dưỡng bệnh tim, trong tâm trạng buồn chán.Ông đã qua đời ngày 3 tháng 6 năm 1875 ở Bougival ngoại ô Pari.

Bizet viết nhiều thể loại âm nhạc khác nhau, trong đó đáng chú ý là Opera, với Opera “Carmen” đã đưa tên tuổi của Bizet lên vị trí những nhạc sĩ Opera hàng đầu thế giới.

OPERA “CARMEN”

Đây là một vở Opera được viết dựa theo câu chuyện cùng tên của nhà văn Pháp Prosper Merimée, câu chuyện xẩy ra ở Tây ban nha. Tác phẩm được viết từ năm 1857 - 1874. Là thành quả lao động cao nhất của Bizet, âm nhạc tràn đầy cảm xúc, yêu đời, giai điệu đẹp, nhiều màu sắc, căng thẳng về sự phát triển, dàn nhạc phối khí rất lộng lẫy. Buổi biễu diễn đầu tiên vào ngày 3 tháng 3 năm 1875 nhưng bị thất bại hoàn mặc dù vai chính do một ca sĩ nổi tiếng thủ vai. Sở dĩ bị thất bại vì quan điểm thẩm mĩ của công chúng lúc này cho vở Opera có nội dung kém về mặt đạo đức và thô bỉ bởi họ cho rằng không thể đưa một người đàn bà trơ trẽn, lang chạ như cô gái Carmen lên sân khấu. Bảy tháng sau đó, vào ngày 23 tháng 10 năm 1875 vở opera “Carmen” được biễu diễn ở Vienna hết sức thành công, sau đó là Petecbua(1878) và trở về Pari năm 1883, từ đó đến nay vở Opera này là một kiệt tác của Bizet và nền Opera thế giới.

Nhân vật chính của vở Opera gồm có các nhân vật: nàng Carmen - một cô gái Zigan, chàng Don Jose - một người lính, nàng Micaela - người yêu của Don Jose, Escamillo - hiệp sĩ đấu bò... trong đó Carmen được đề cao như một nhân vật nữ mới với những đặc điểm: Yêu tự do, phóng khoáng, tự hào, dũng cảm và chủ động trong tình cảm của mình. Ngoài những nhân vật trên còn có những nhân vật là các chị công nhân, những anh lính, những người buôn bán... chính những nhân vật này đã làm cho giai câp tư sản lúc bây giờ không chấp nhận được vì họ cho đó là những nhân vật thấp hèn trong xã hội.

Bằng tính chân thật và tài năng của mình, Bizet đã tạo ra một bức tranh sinh động trong cuộc sống, như cảnh đổi gác của các anh lính, cảnh nhộn nhịp của các bà bán hàng rong trước nhà máy thuốc lá, cảnh trong quán rượu vui vẻ, ồn ào, có cả dân đen và dân buôn lậu, cảnh náo nhiệt của đấu trường bò tót...

Mặc dù Opera này là một bi kịch nhưng do tuyến kịch phát triển nhanh nên không mang đến cho người xem một cảm giác tuyệt vọng và bi quan. Trái lại nó lại mang một tính chất nhân đạo to lớn của cuộc sống với những âm thanh lạc quan, yêu đời.

Vở Opera tràn đầy âm điệu Tây Ban Nha và miền Nam nước Pháp với tiết tấu hết sức náo nhiệt và đặc trưng:

(Nội dung vở Opera: Carmen là một cô gái làm việc tại nhà máy thuốc lá gần trại lính của Don Jose. Hàng ngày sau khi tan tầm làm việc, Carmen bắt gặp Don Jose đứng gác và nàng đã đem lòng yêu Don Jose. Carmen đỏm dáng, hấp dẫn, rừng rực lửa... nàng đã chủ động tán tỉnh Don Jose, nàng lấy một bông hoa giắt trên ngực ném về phía Don Jose. Nhưng Don Jose cố gắng tỏ ra lãnh đạm, bởi chàng đã có người yêu là nàng Micaela ở quê nhà đang đợi chàng. 

Trong một cuộc xô xát với cô bạn gái, Carmen đã lấy dao định đâm cô ta và nàng đã bị bắt. Trên đường áp giải Carmen về trại giam, Carmen tìm cách mua chuộc Don Jose, Don Jose đã giải thoát cho Carmen và họ hẹn gặp nhau tại một quán Cafe .

Ở trong quán Cafe, qua một người lính, Carmen biết được: Vì giải thoát cho cô nên Don Jose đã bị bắt giam một tháng, và chàng vừa mới được thả về. Cùng lúc đó thì chàng hiệp sĩ đấu bò Escamillo xuất hiện, ngay giây phút đầu tiên khi vừa gặp, chàng hiệp sĩ đã chú ý tới Carmen và tỏ tình với nàng nhưng Carmen giả vờ từ chối. Một lát sau thì Don Jose cũng tới như đã hẹn, họ trò chuyện với nhau, bỗng từ xa vọng lại tiếng kèn của trại lính báo hiệu Don Jose phải chia tay để trở về doanh trại, Carmen chế diễu chàng chỉ là một đứa trẻ mặc áo lính.

Một thời gian sau, qua câu chuyện của một viên trung úy, Don Jose biết được Carmen hiện nay là người yêu của F.scamillo, lòng ghen tuông nổi lên trong Don Jose.

Ở tại một đâu trường bò tót, Escamillo rực rỡ xuất hiện trong trang phục của một hiệp sĩ đấu bò, Carmen với nét mặt rạng rỡ đi bên cạnh chàng, hai người đi bên nhau đầy hãnh diện trong tiếng vỗ tay vang dội của khán giả. Bỗng lúc này xuất hiện Don Jose, chàng tới gần Carmen van xin nàng hãy quay lại với mình và nguyện suốt đời làm nô lệ cho Carmen. Nhưng những lời tha thiết đó không lay chuyển được Carmen.

Lúc này từ đấu trường vang lên những lời hoan hô nồng nhiệt chào mừng Escamillo đã chiến thắng, càng khơi dậy lòng ghen tức của Don Jose, một người tình bị hắt hủi. Giữa lúc đó Carmen lại một lần nữa khẳng định không còn yêu Don Jose nữa. Trong cơn tức giận điên duồng, Jose rút dao đâm chết Carmen, Jose đi thú tội).

Là một đại biểu xuất sắc của nền Opera Pháp thế kỷ XIX, với vở Opera “Carmen”, Bizet đã đưa nghệ thuật Opera Pháp đạt tới đỉnh điểm của sự phát triển. Đúng như lời của Romain Rolland - một nhà phê bình âm nhạc nổi tiếng đã nói: “Trong một thời gian ngắn nước Pháp đã nhìn thấy một nghệ sĩ vĩ đại lóe sáng và vụt tắt, một nhạc sĩ tự phát lớn nhất trong tất cả các nhạc sĩ Pháp”.